Swędzące zaczerwienienie, wysięk, żółtawe łuski, a nawet trudna do usunięcia skorupa, stworzona przez wyschnięty naskórek. Takie objawy daje jedna z najczęściej występujących chorób dermatologicznych, czyli łojotokowe zapalenie skóry. I choć do końca nie znamy przyczyny tej choroby, wiemy, jak z nią walczyć i minimalizować nieprzyjemne objawy. Sprawdź, czym dokładnie jest ŁZS i jak należy go leczyć.
Spis treści
Czym jest ŁZS?
Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS) to zapalna choroba skóry, o przewlekłym, nawracającym charakterze. Oznacza to, że ŁZS objawia się występującymi po sobie okresami zaostrzeń, gdy symptomy choroby się nasilają i remisji, podczas których objawy są wygaszone. Choroba częściej daje o sobie znać w okresie jesienno-zimowym.
ŁZS dotyka aż 70% niemowląt w pierwszych 3 miesiącach życia. Ma postać tzw. ciemieniuchy, czyli miękkich, żółtych i tłustych łusek i strupów, która pojawia się na owłosionej głowie dziecka. Zdarza się także, że ciemieniucha przenosi się również na twarz i resztę ciała niemowlaka.
Później choroba może rozwinąć się w każdym wieku, ale najczęściej pierwsze objawy dają o sobie znać u osób młodszych w przedziale wiekowym 18-40 lat. Dodajmy, że ŁZS częściej dotyka mężczyzn niż kobiety. Poza tym ŁZS bardzo często pojawia się w okresie dojrzewania, gdy dochodzi do nagłego i gwałtownego zwiększenia aktywności gruczołów łojowych.
ŁZS nie jest chorobą zakaźną. Oznacza to, że nie zarazisz się nią od innej osoby, cierpiącej na ŁZS bez względu na to, czy akurat występuje u niej remisja, czy nasilenie objawów. ŁZS nie jest także chorobą dziedziczną, choć jej wystąpienie może zależeć od obecności określonych genów.
ŁZS – jakie daje objawy?
Jednym z pierwszych objawów ŁZS jest zaczerwienienie skóry. Przybiera ono postać charakterystycznych plam rumieniowych, którym towarzyszy drobnopłatowe złuszczanie się skóry. Z kolei w bardziej zaawansowanych przypadkach rumień może być pokryty żółtymi łuskami i surowiczym wysiękiem. Pacjenci często odczuwają dyskomfort i świąd, które towarzyszą zmianom na skórze.
Co ważne, objawy ŁZS pojawiają się w miejscach na ciele, w których mamy dużo gruczołów łojowych. Dlatego też ŁZS określane jest również jako wyprysk łojotokowy. Charakterystyczne dla ŁZS stany zapalne występują najczęściej w obrębie:
- owłosionej skóry głowy,
- twarzy,
- uszu,
- wokół nosa,
- wokół brwi,
- powiek,
- pleców,
- miejsc intymnych.
W przypadku ŁZS towarzyszącemu dojrzewaniu może dojść do przerzedzenia włosów na głowie, nasilenia objawów trądziku młodzieńczego i rozwoju trądziku różowatego.
ŁZS a łuszczyca
Zdarza się, że ŁZS mylona jest z łuszczycą. Wszystko przez podobne objawy, jakie mogą wystąpić na skórze chorego. Dlatego też, jeśli obraz kliniczny jest niejednoznaczny, lekarz może zlecić wykonanie badania histopatologicznego wycinka skóry. Jego wynik odpowie na pytanie, czy zmagasz się z ŁZS, czy łuszczycą.
ŁZS – jakie są przyczyny choroby?
Obecnie nie wiemy dokładnie, co stoi za łojotokowym zapaleniem skóry. Przyjmuje się, że za chorobę odpowiada nadmierne wydzielanie łoju z gruczołów w poszczególnych miejscach ciała. Jeśli do tego zmagamy się ze spadkiem odporności, na naszej skórze może dojść do nadmiernego rozwoju drożdżaków z rodzaju Malassezia. Drożdżaki te naturalnie występują na ludzkiej skórze, ale to właśnie ich nadmiar nasila objawy ŁZS. Wszystko dlatego, że Malassezia produkują lipazę, czyli enzym, wywołujący na skórze stany zapalne.
Poza tym na nasilenie objawów ŁZS mogą mieć wpływ:
- zaburzona gospodarka hormonalna,
- stres,
- nieodpowiednia dieta (niedobór cynku, selenu i witamin z grupy B),
- zbyt duża ilość spożywanego alkoholu,
- ogólny stan zdrowia pacjenta.
Poza tym ŁZS może także wynikać w wyniku nieodpowiedniej higieny osobistej, zanieczyszczenia środowiska czy zbyt małej ekspozycji na słońce.
Na rozwój ŁZS szczególnie narażone są osoby cierpiące na:
- cukrzycę,
- chorobę Parkinsona,
- zapalenie trzustki i zapalenie wątroby typu C,
- nowotwory układu pokarmowego i oddechowego,
- choroby przewlekłe,
- choroby neurologiczne,
- zaburzenia psychiczne,
- porażenie nerwu twarzowego,
- alkoholizm,
- zakażenie wirusem HIV.
ŁZS – jak przebiega leczenie?
Przy pojawieniu się objawów przypominających ŁZS należy skontaktować się z lekarzem dermatologiem. Natomiast sam proces leczenia ŁZS należy dostosować do obszarów, w których występują objawy oraz do stopnia ich nasilenia. Jak to wygląda w praktyce?
Leczenie ŁZS owłosionej skóry głowy
W leczeniu ŁZS owłosionej skóry głowy wykorzystywane są specjalne szampony, które mają w swoim składzie jedną z poniższych substancji:
- ketokonazol – działa przeciwgrzybiczo, powodując zniszczenie błony komórkowej grzyba,
- cyklopiroks, oktopiroks – działają przeciwgrzybiczo i przeciwzapalnie,
- siarczek selenu – działa przeciwgrzybiczo i przeciwbakteryjnie, a także reguluje proces rogowacenia komórek naskórka, co zmniejsza złuszczanie się skóry.
W przypadku gdy stan zapalny skóry głowy w przebiegu ŁZS jest nasilony, może być konieczne zastosowanie preparatów sterydowych. Z kolei przy nasilonej łusce stosuje się substancje złuszczające, takie jak mocznik czy kwas salicylowy.
Leczenie ŁZS skóry gładkiej
Jeśli objawy ŁZS zlokalizowane są poza owłosioną skórą głowy, leczenie polega na zastosowaniu preparatów takich jak:
- krem lub szampon do mycia ciała z zawartością kotokonazolu, cyklopiroksu lub oktopiroksu,
- dermokosmetyki bez recepty, zawierające oktopiroks,
- kremy lub maści zawierające inhibitory kalcyneuryny (pimekrolimus, takrolimus) – działają przeciwzapalnie,
- sterydy miejscowe – przy nasilonych objawach.
W przypadku łojotokowego zapalenia skóry, które daje objawy na dużej powierzchni ciała, lekarz może wprowadzić leczenie ogólne w postaci preparatów doustnych, zawierających takie substancje jak:
- itrakonazol,
- terbinafina,
- flukonazol.
W łagodzeniu objawów ŁZS pomagają także kosmetyki, zawierające substancje aktywne takie jak:
- bisabolol – działa przeciwzapalne, antyoksydacyjne, a także wspiera odnowę komórkową,
- kwas glicyretynowy – zwiększa zdolność penetracji substancji aktywnych w głąb skóry, działa antyoksydacyjnie,
- laktoferyna – działa przeciwzapalnie, przeciwwirusowo, przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo i przeciwpasożytniczo,
- lipohydroksykwasy – działają złuszczająco.
Leczenie ŁZS ma doprowadzić do całkowitego ustąpienia uciążliwych objawów choroby. Jednocześnie należy mieć świadomość, że ŁZS ma tendencję do nawracania, co oznacza, że objawy po jakimś czasie mogą ponownie się pojawić. Jednak stosowanie odpowiedniej pielęgnacji skóry na co dzień oraz unikanie czynników, które sprzyjają pojawianiu się objawów, powinny trzymać tę chorobę w ryzach.
Autorem artykułu jest dr Artur Kierach
Założyciel Kierach Medical Clinic
